Het zou je verbazen hoeveel we van je weten. Wat jij ons vijfduizend jaar na je dood niet allemaal hebt verteld. Jij ??? ik bedoel je lichaam, je kleren, de dingen die je bij je had toen je stierf: de praatgrage resten van je stoffelijke bestaan. 

        Wist je dat je onvruchtbaar was? Toegegeven, dat is niet meer dan een vermoeden op grond van vastgestelde mutaties in je mitochondriale genen. Maar vermoedde jij het ook, op grond van eigen ervaring? Des te prettiger moet het dan zijn te vernemen dat niemand van je tijdgenoten vandaag nog bestaat als individu, maar jij wel. Je hebt een mausoleum voor jezelf, een geklimatiseerd graf dat jaarlijks door honderdduizenden wordt bezocht. Ik ben er zelf ook eens langs geweest. Je hebt een vorm van individuele onsterfelijkheid bereikt die biologische nakomelingen je nooit hadden kunnen bezorgen. 

        Je hebt zelfs een naam. Natuurlijk niet de naam die je ooit droeg en waarvan de klank ons onbekend is ??? zo goed kennen we je nu ook weer niet. De naam waaronder je in de huidige wereld gekend bent, luidt ??tzi, naar de plaats waar je lijk gevonden is. 

        Lijk ??? nu klinkt het haast alsof je dood bent, wat in zekere zin wel waar is maar in een andere zin zeer zeker niet. Maar zelden is met zoveel minutieuze aandacht naar een dood mensenlichaam geluisterd door zoveel levenden. En het blijkt een rijke bron van informatie, of toch van allerlei speculaties. Jouw vermoedelijke onvruchtbaarheid, bijvoorbeeld, is voor sommigen een reden om te geloven dat je een uitgestotene was, een banneling uit de gemeenschap der vruchtbaren. Vandaar de eenzame plek, hoog in de bergen, waar je stierf. Maar die hypothese wordt dan weer tegengesproken door de waardevolle koperen bijl in je bezit, door de kwaliteit van je kleren en je uitrusting. En door je leeftijd, ongeveer vijfenveertig jaar, op het moment van je dood. Hoe zou iemand zonder netwerk een voor die tijd zo ongewoon hoge leeftijd hebben kunnen bereiken? Temeer daar je gezondheid nogal wat te wensen overliet. Je leed aan artrose, aderverkalking en stoflong. Je gebit was een ru??ne. Toch was je op de dag van je overlijden in staat een klim van twaalfhonderd meter te maken. Helemaal lekker kun je je niet gevoeld hebben maar je was nog sterk. Je moet niet al te slecht gevoed zijn geweest. En waarom zouden je moordenaars een kostbare pijl aan jou hebben verspild als je niets te betekenen had? De punt ervan waren ze kwijt want hij is in je lichaam blijven steken. Blijkbaar durfden ze hem niet eruit te snijden. Iets als ontzag lijkt ze daarvan te hebben weerhouden.

        Veel respect voor je privacy hebben we niet, dat klopt. Dat is nu eenmaal het lot van een ster als jij ??? een heus topfossiel. Ter afsluiting van mijn bezoek aan je mausoleum in Bolzano heb ik een portretfoto van je gekocht. Vraag me niet hoe die is gemaakt. Daar komt technologie bij kijken die op jou ongetwijfeld als pure magie zou overkomen. En al weet ik dan dat ze niet magisch is, ik zou je met de beste wil van de wereld niet kunnen uitleggen hoe ze precies werkt. Beschouw die afbeelding als het resultaat van submicroscopisch vlechtwerk, niet met gras of haar maar met fotonen. Je portret staat op de schoorsteen in mijn woonkamer, waar verder geen foto???s van anderen staan. 

        Er is me wel al vaker gevraagd wat die foto daar doet. Een smakelijk gezicht biedt die niet. Goed, slechts weinigen onder ons mogen hopen er na vijfduizend jaar nog zo menselijk uit te zien. Je hebt nog een beetje oren, een beetje ogen, een beetje lippen, een beetje tanden, een beetje neus, een beetje gelaat. Maar toch ben je een griezel, half bewaard en half verbrand door het ijs. Ik zou je portret nooit in mijn slaapkamer willen hebben.

        De oudste geconserveerde menselijke lichamen die we in de vrije natuur hebben gevonden (dat wil zeggen, niet in grafkamers, niet doelbewust gemummificeerd) zijn allemaal overblijfselen van slachtoffers die aan hun einde kwamen door al dan niet ritueel geweld. Je zou daar diepzinnige beschouwingen aan kunnen vastknopen. Maar ook als je dat niet doet, uit vrees voor goedkope wijsheden, blijft het een treffend gegeven. En van al die lijken is dat van jou een van de oudste en meest mysterieuze. 

        Je belagers hebben van een respectabele afstand een pijl in je rug geschoten. Je was dus zelf niet de agressor. Daarna kwam het tot een lijf-aan-lijfgevecht. Uit de bloedsporen die op je lichaam zijn aangetroffen blijkt dat de lafaards minstens met zijn vieren waren. Ondanks je eigen verwonding heb je ze alle vier doen bloeden. Sommige gegevens zouden erop wijzen dat je daarna zelfs bent kunnen ontsnappen. In dat geval zou je de pijl zelf uit je rug hebben getrokken en vervolgens in alle eenzaamheid zijn doodgebloed, leunend tegen een rotsblok. Maar zou jij in jouw toestand erg ver zijn geraakt? Zouden je aanvallers je niet makkelijk hebben kunnen volgen? Het valt volgens andere gegevens trouwens niet uit te sluiten dat ze je uiteindelijk geveld hebben door een steen naar je hoofd te gooien en dat je in hun bijzijn bent bezweken, wat mij het meest waarschijnlijke scenario lijkt. Je bent in elk geval gestorven met een mes in je hand. 

        Wat er ook precies mag zijn gebeurd, het was geen ritueel geweld. Evenmin was het een ordinaire roofmoord. Ze hebben je al je spullen immers gelaten, hoe waardevol ook. Niemand heeft je na je dood nog aangeraakt ??? behalve dan eventueel die ene die zijn pijl wilde terug hebben en ten slotte om wat voor reden ook besloot om de punt te laten zitten. Maar ze hebben je niet uit wraakzucht mishandeld. Ze hebben je evenmin begraven. Is het dan niet merkwaardig dat geen enkele aaseter je lijk heeft geschonden? Z?? snel kun je toch niet door het ijs zijn verzwolgen?

        Je bent een bevoorrecht geval, ??tzi. Geen uur uit de hele kopertijd heeft voor ons, vijfduizend jaar later, zo???n spannende en concrete inhoud als het uur van jouw dood, zelfs al blijft de precieze toedracht onzeker. En als je nu gewoon door een wolf was aangevallen, aan de goden geofferd, uit afgunst beroofd of in het veld aan ziekte bezweken, dan hadden we nog kunnen zeggen: ja, zo ging dat in die tijd ??? lang leve de welvaartsstaat. Maar het lijkt erop dat jij een voor jouw tijd uitzonderlijk lot had. Ongewoon oud, opvallend goed uitgerust, een te duchten tegenstander in het gevecht ondanks je slechte gezondheid. Vermoord uit ondoorgrondelijke motieven en omgeven door een aura van onaantastbaarheid. Misschien was je een sjamaan, iemand die tegelijk heilige vrees en afschuw inboezemde. En dat een haast ongelooflijk toeval je lichaam met alle sporen van het gebeurde heeft bewaard en pas weer aan het licht gebracht toen onze wetenschap ook in staat was om die aanwijzingen te lezen, vind ik ronduit een teken van uitverkorenheid. 

        In de taal die ik spreek, heet ik toevallig Yves. Die naam is afgeleid van een woord dat in een taal die nog veel ouder is en niet meer gesproken wordt, ???boogschutter??? betekent, of ook wel ???boog van taxushout???. Toevallig had jij zo???n boog bij je toen je stierf. Toevallig hebben we die gevonden en toevallig ben ik daarvan op de hoogte. Maar het is beslist geen toeval dat jouw foto op de schoorsteen in mijn woonkamer staat. Die heb ik daar zelf gezet. Hij doet me eraan denken door de ogen van hoeveel naalden een mens moet kruipen om iets als onsterfelijkheid te verwerven.