Een portret. We denken misschien eerst aan schilderijen en foto???s, vervolgens ook aan een tekst die een persoon ten voeten uit toont. Soms is het portret levensgroot of larger than life, maar vaker toont het het hoofd van de mens, de buste en net nog de handen erbij. Dat volstaat.          

      Hannah Arendt, die bevallige, dappere filosofe, wier levensverhaal op zich al een filosofisch statement was, had het over nataliteit en pluraliteit. Nataliteit, kort samengevat, is de idee dat de wereld bij elke geboorte van een menselijk wezen de kans krijgt om opnieuw te beginnen. De notie pluraliteit nodigt ons uit om ons te verwonderen over het feit dat elke mens ??? ook al wijst alles op het tegendeel ??? uniek is. Ja, ondanks alle gemeenschappelijkheid en determinering, zijn we telkens weer een unieke combinatie, en wij weten dat. Het zijn schone optimistische gedachten van de Joodse filosofe, die in 1941 in Frankrijk ternauwernood ontsnapte aan de Holocaust en de laatste boot naar Amerika nam, ook al deelde de Franse politie haar mee dat ze veilig was waar ze was. Maar Arendt had de heerlijke Maigret-romannetjes van Simenon gelezen en daaruit geleerd dat niemand, ook geen politieagent, te vertrouwen is. Zeker niet als de wereld in brand staat.

        De manier waarop Simenon portretten van mensen maakte. Omzeggens zonder adjectieven en scherp vooral door de context, omdat hij op virtuoze wijze een handeling of locatie beschreef. Het portret lijkt zo???n eenvoudig, decoratief genre. Simpel van opzet, maar dat is schijn. Het portret is belangwekkend en gaat op zoek naar een essentie. Het beeld is gefilterd of juist opgesmukt door de kennis van de maker. Raak gekozen adjectieven in de karakterschets geven inzicht en ze oordelen over de blote ziel. Een portret maken, vraagt geduld. Het vereist een effici??nte, weloverwogen inzet van middelen. Het is een secuur werkje, en de kans op een toevalstreffer is klein. De kans dat je het verknoeit, is groot. Maar wanneer het echt lukt, spreekt een portret, ook een geschreven portret, tot de verbeelding. Iedereen kan het onderwerp worden van een portret. Niet iedereen zal dat graag zijn. Soms is het geflatteerd, soms een zoet souvenir. Ach, men kan proberen zich met schouderopvullingen, maquillage, een bezoek aan de kapper vooraf te beschermen tegen de onbeschaamde blik van schrijver of schilder, maar dat zal niet altijd helpen. De hand van de portrettist volgt haar eigen logica. Op zijn best is het een uiterst scherpe momentopname. Onbewogen toont de geportretteerde zijn ware gelaat. Meer dan ooit zichzelf. Mogelijk zelfs meer dan hij ooit zelf had beseft. Glashelder kijkt hij of zij ons aan in zijn of haar verhevigde aanwezigheid. Er verschijnt een aangename stilte in het portret. De naam van die stilte: de tijd.

        We vroegen aan 21 eminente schrijvers uit Vlaanderen en Nederland om een portret te maken. We lieten hen kiezen wie ze portretteerden. Vrouwen of mannen, kinderen, dood of levend, schilders of hun geschilderde modellen. Ook zelfportretten en groepsportretten waren toegestaan, maar geen portretten van dieren (zeker geen huisdieren) of biografie??n. We hebben het hier niet over stillevens of landschappen. Geen marines of een boeket. Nee: we hebben het over h??t portret, het menselijk portret.

        We lieten aan de auteurs de mogelijkheid om bij hun tekst een foto of beeld te voegen; de meeste auteurs gingen daar op in.

        De 21 portretten worden verruimd en verrijkt door twee beeldkaternen. Beeldend kunstenaar Antje van Wichelen vertelt van haar veelbelovende antropometrische filmproject: ze wijst op de politieke, zelfs imperialistische betekenis van het portret.

        Aan vier auteurs vroegen we in te spelen op fotografisch werk in de tentoonstelling ???Faces Now. Europese portretfotografie sinds 1990??? in BOZAR. Het zijn de fotografen Stephan Vanfleteren, Hellen van Meene en Koos Breukel. Het is een prachtige portrettengalerij geworden, uiterst divers.

        Omdat we het toch over tijd hebben, dragen we dit nummer op aan de ??? bevallige, dappere ??? schrijfster en filosofe Patricia de Martelaere. Zij was kernredacteur van DW B, van 1993 tot aan haar dood in 2009. Ze stierf op 51-jarige leeftijd. In deze DW B vindt u haar portret.

        DW B bestaat met dit nummer exact 160 jaar. Dat is een onwezenlijke leeftijd. Het is, na De Gids, het oudste nog verschijnende culturele tijdschrift uit het Nederlandse taalgebied. DW B is op geen enkele wijze nog hetzelfde blad dat J. A. Alberdingk Thijm in 1855 in Amsterdam liet drukken met de titel De Dietsche Warande. En tegelijk is het nog altijd hetzelfde blad: een eindeloos vertimmerd schip dat blijft varen, met steeds wisselende bemanning.

        Hulde aan hoofdredacteur Hugo Bousset, redactiesecretaris Els van de Perre en vormgever-uitgever Luc Derycke, die dat vreemde, haast eeuwige schip op koers houden, en ook bijzondere dank aan Yves Petry, kernredacteur en ook een filosoof, die dit nummer hielp samenstellen.