Een vriend met rechtse sympathie??n postte onlangs een foto van graffiti op zijn Facebookpagina. ???Revolution is the opium of the intellectuals???. Hoewel ik me nooit als revolutionair heb beschouwd, voelde ik me ietwat betrapt bij het lezen van deze boutade. Niet zozeer vanwege mezelf, maar namens die paar revolutionairen die ik graag tot mijn vrienden reken en nog liever een warm hart toedraag. ???Graag???, zoals ik ook graag nationalisten, kapitalisten en ??? wie weet ??? racisten onder mijn vrienden tel. ???Liever???, zoals ik dagelijks de verwondering tracht te koesteren over de mens as such, ongeacht de idee??n die hij erop na kan houden.
       Het heeft niet zozeer met tsjeverigheid, laat staan met postideologische koketterie van mijn kant te maken, als wel met een intermenselijke nieuwsgierigheid. Een verlangen om beyond ideas & ideology het beest in ons beter te begrijpen en dus te aanvaarden dan wel te temmen.
       Iemands idealen hoeven geen reden te zijn om een vriendschap de wacht aan te zeggen. Uiteindelijk is onze grootste vijand in de eerste plaats diep in onszelf te vinden. Dat klinkt op het christelijke af verdraagzaam, op het boeddhistische af fatalistisch, maar wil beide op het messiaanse af overstijgen.
       Is zo???n vorm van discrete empathie met de ander ??berhaupt mogelijk zonder een serieuze portie zelfhaat? Kan een misantropisch wezen als de literator altru??stisch zijn? Ego??stisch filantroop? Misschien wel, maar wellicht niet. Wie heeft immers geen spreekwoordelijke hitlist? Figuren die je zozeer het allerslechtste toewenst dat er altijd wel een gekoelde fles champagne klaar ligt om hun lijdensbericht feestelijk mee te overgieten.
       Kunst leeft bij gratie van de haat jegens de ander die niet in onszelf huist, de liefde jegens de ene die we zo graag in onszelf cultiveren, maar op eenzame hoogte in een ander hopen te herkennen. Je hoeft geen psychoanalytische preoccupaties te hebben om hierin de drive te zien van generatiebreuken of welk ander artistiek conflict ook.
       Om diezelfde reden zijn we hier. Bien ??tonn??s de se trouver ensemble, in de coterie van een literair tijdschrift. Om bij wijze van sociaal ge??ngageerd narcisme gelijkgestemden te vinden. Om ondanks al onze gelijkenissen toch nog een beetje distinction te simuleren in ons sektarische verlangen om anders te zijn dan al die andere gelijkgestemden. Wat we zowat allemaal gemeen hebben is een quasi natuurlijke scepsis jegens het sentimentele en een levenslange verwondering over het schone.


Lees verder in DW B 2012 3 De verwondering.