Hoe toon je foto???s? Aan een publiek, in een klas? Wat is hier ???tonen???? Wat is het impliciete gebaar, de morele houding?

Aanvankelijk kwam de zeer onzekere (en dus slechte) leraar alleen maar toe aan de meest na??eve vorm. Je hoeft er niets voor te doen, zij zullen het toch wel zien, ze zijn niet blind! Vanachter de katheder hield hij de foto in de lucht. Wie achteraan in het lokaal zat, zei luidop: ???We zien niets!??? Aanbeveling: ???Kom dan vooraan zitten.??? Geen beweging. Of soms op voorzichtige afstand, soms pal voor hem, dat provocerende staren. De foto???s waren dan de inzet van een krachtmeting. We zien de foto???s niet want je ???toont??? ze ons niet.
       Hij zocht beschutting achter een bureau (donkergroen, ijzeren poten, loodzwaar). Achter een bureau waar foto???s passeerden als mugshots: herken je die? En dat gebeurde met beelden van Irving Penn, Henri Cartier-Bresson, August Sander, ??douard Boubat! Arme fotografen, arme beelden. Omhooggestoken door een onzeker, bang bureaumens.

Dat voelde niet goed. Een oplossing leek er de eerste jaren niet te zijn. Maar toch het inzicht dat deze sterke beelden meer, veel meer verdienden. De omslag was extreem, een beetje belachelijk en zelfs obsceen, maar het maakte het engagement tenminste duidelijk. Onzekerheid had inzicht teweeggebracht: zijn lichaam moest bewegen, vanachter het bureau vandaan, afstappen van de katheder. Rechtop staan. Soms nam deze leraar zelfs de pose aan van een star portrait om de constructie van verleidelijkheid te demonstreren. Travestie? Veel verder moest hij toch maar niet gaan. Had hij dat maar gedurfd!
       Hij droeg het fotoboek als een misdienaar ??? opengeslagen op het besproken beeld ??? in twee handen langs alle banken. Hij was er zich steeds van bewust dat zijn gulp en kont binnen handbereik waren, in elk geval de aandacht konden trekken. Maar alla, dat moest dan maar. Met een beetje g??ne maar met zoveel offervaardigheid in dienst van het beeld. (Wat heeft hij niet allemaal gedaan voor foto???s! Verdienden ze al die risico???s?)
       Rechtop, zonder bureau en katheder waren niet alleen woordkeuze, aarzelingen in de stem, mimiek van gelaat en handen belangrijk, maar daar voegden zich nu ook het stappen, omdraaien, de reis langs de rijen aan toe en zijn lengte, zijn wat gebogen rug. Het lukte allemaal wel, de ene keer al beter dan de andere. Steeds proberen een boog te spannen tussen de aftrap van de eerste zin en de altijd onthutsende coda: vandaag herinnert hij zich dat duwen en schuiven van stoelen en banken, het drummen in de rij, het rumoer dat aanzwelt als ontroerend. Ineens: ???Nu zijn wij weer aan het woord!??? Verdwaasd, verward, onverschillig, dacht hij ongerust. Zat hun verbeelding nu vol beelden? Hij wist het niet. Berusting, hoop, vertwijfeling, boosheid.
       Zichzelf toch terechtwijzen: foto???s moet je niet rechtop bekijken, je moet je erover buigen, ze moeten neerliggen, niet overeind staan. Foto???s staan niet maar liggen. (Avedon die een vloer vol foto???s heeft liggen om een boek te componeren.) Foto???s zijn niet majesteitelijk. Foto???s zijn republikeins. (Foto???s die kunst willen zijn, staan rechtop om zichzelf te tonen, maken nu deel uit van de aristocratie der beelden.)
       Maar uiteindelijk was al dat sjouwen met albums niet vol te houden. Dan toch maar de diaprojector.


Lees meer in En/en.