The horror, the horror   

Eben Venter, geboren in 1954, is een compromisloze prozaschrijver. Hij debuteerde met de verhalenbundel Witblitz (1986). De roman Foxtrot van die vleiseters (1993), waarin hij de oude orde in Zuid-Afrika op de korrel neemt, betekende zijn definitieve doorbraak. Zijn volgende roman Ek stamel ek sterwe (1996) is in Australi?? gesitueerd, waar Venter zich ondertussen gevestigd had. De roman beschrijft het genadeloze aftakelingsproces van een aidspati??nt tot aan zijn onvermijdelijke dood. Daarna volgden de romans My simpatie, Cerise (1999) en Begeerte (2003), respectievelijk gesitueerd in Australi?? en Zuid-Afrika, en de verhalenbundel Twaalf (2000). Zijn jongste roman is Horrelpoot (2006).
       Horrelpoot heeft wat met Congo: Joseph Conrads Heart of Darkness vormt er het sjabloon van. Horrelpoot is een toekomstroman gesitueerd in een niet nader bepaalde toekomst in Zuid-Afrika. De hoofdpersoon, Martin Jasper Louw, kortweg Marlouw, woont in Australi??. Zijn zuster Heleen smeekt hem om haar zoon Koert, van wie ze lang niets meer gehoord heeft, op de vroegere familieboerderij Ouplaas in Zuid-Afrika op te sporen en terug naar Australi?? te brengen. Het Zuid-Afrika waarin Marlouw dan terechtkomt, is een echte verschrikking. Van het idyllische land uit de toeristische brochures is niets meer over. Er is geen centraal bestuur meer, er heersen geen recht en orde, de aidsepidemie maakt duizenden slachtoffers, de infrastructuur is volledig ontmanteld, er is nauwelijks nog eten te vinden. De situatie is totaal uitzichtloos. Zuid-Afrika kan alleen ten onder gaan. De apocalyptische sfeer van Horrelpoot heeft nogal wat gemeen met de roman Miskruier van Jaco Botha en met Raka: die roman van Koos Kombuis. Ook Venters vroegere roman Foxtrot van die vleiseters is een belangrijke intertekst.
       Marlouw heeft het niet onder de markt om Koert te vinden. Hij blijkt een wanstaltige dikzak te zijn die aan gangreen lijdt en bedlegerig is. In deze groteske figuur beeldt Venter de teloorgang van de Afrikaner in Afrika uit. Het einde van het rijk van de Afrikaner wordt met de dood van Koert finaal bezegeld. De vernietiging van de familiezerken op de begraafplaats is het meest sprekende symbool van de uitwissing van de aanwezigheid van de Afrikaner en bij uitbreiding van de blanke in Zuid-Afrika. Venter geeft aan dat de Afrikaners hun ondergang vooral aan zichzelf te danken hebben, doordat ze hun eigenbelang steeds hebben vooropgesteld. De schrijver laat zich erg kritisch uit over de oudere generaties Afrikaners. De jongere generatie heeft geen andere keuze meer dan het land te verlaten. Trouwens, de blanken hadden zich nooit in Afrika mogen vestigen. Ze zullen er steeds als mzungu, als ondingen of niet-mensen, worden beschouwd. Hoewel de Afrikaners er in Horrelpoot bekaaid afkomen, spaart Venter ook zijn kritiek op de zwarten niet. Voor blank en zwart is het leven niets anders dan een bittere overlevingsstrijd die iedereen tot slachtoffer maakt. De roman eindigt met de voorstelling van een wereld die geen menselijke sporen meer draagt. De mens heeft zichzelf uitgewist. Zo kan er weer een oerparadijs ontstaan.
       Horrelpoot is een uiterst donkere roman waarin Venter de onderhuidse spanningen in het huidige Zuid-Afrika en de struggle for survival van zowel blank als zwart in een ontstellend toekomstvisioen heeft ge??xtrapoleerd. De schrijver neemt de lezer mee op een verbijsterende hellevaart. De invloed van de roman ligt in de onverbiddelijkheid van de visie die erin gestalte krijgt, de geleidelijke spanningsopbouw tot de climax, de subtiele ontginning van het verwijzingsraamwerk, de vlijmscherpe dialogen en de hallucinante, surrealistische sfeer.