Aan tafel houden moeders van redelijke kinderen. Dat wil zeggen: ze houden van kinderen die hun bord leegeten en geen restjes achterlaten die in de koelkast moeten. Ook de imperatief ???wees nu eens redelijk??? wordt in bepaalde situaties gebruikt als een erg onge??nspireerd stopwoord. De spreker die om redelijkheid vraagt, geeft zijn onmacht toe. Kijk maar naar echtgenotes die hun man verliezen aan een extra voetbalwedstrijd op de televisie. Zij vragen om redelijkheid en laten het niet na daarbij een beetje te mopperen. De vraag naar redelijkheid is meestal een verloren strijd en leidt in het beste geval tot een compromis. Als het menselijke verlangen van rechte lijnen houdt, dan kent de weg van de rede uitputtende zij- en omwegen met vertakkingen en doodlopende steegjes. De meerderheid zegt dat dit nu juist democratie is. En dat is ook zo. De opgelegde wegen van de rede schijnen echter zelden avontuurlijk. Ze zwakken iedere persoonlijke visie af en stranden uiteindelijk in halfzachtheid. De publieke opinie gelooft vandaag om die reden matig in de rede.

Vanuit een filosofisch perspectief ligt de invulling van redelijkheid anders. Filosofen beweren vaak ??? ook al weten ze dat dit een clich?? is ??? dat een redelijke, politieke overtuiging tot oorlog kan leiden. Het is dan met filosofen als met ouwe wijven. Ze leggen argumenten voor die iedere tegenstander de mond snoeren. Grootmoeders beweren ook dat de weg naar de hel geplaveid is met goede bedoelingen. En daar is iets van, want wat is er aannemelijker dan oorlog voeren omdat men onafhankelijk wil worden van een kolonisator? Ook in die context kan de rede niet rechtlijnig zijn. Ze loopt langs wat Heidegger Holswege noemt: bospaden die na een tijdje, vaak op de donkerste plek in het woud, ophouden. Een positievere betekenis van de rede vindt men in Hannah Arendts Between Past and Future. Voor haar is iemand redelijk wanneer hij bijdraagt tot de organisatie van een gemeenschap. Hij werkt dan op een ongedwongen manier mee aan de wetten van de polis. Bestaan er vandaag echter nog individuen die ???geloven??? in de haalbaarheid van een dergelijke collectieve onderneming?


Lees meer in Diclit