Sinds het begin van de cinema zijn homo's zowel voor als achter de camera terug te vinden. Aangezien de kijk op homoseksualiteit door de tijd heen evolueerde, kunnen we stellen dat ook de representatie van homoseksualiteit een verandering onderging. Hoewel we cineasten natuurlijk niet kunnen beschouwen als de geschiedschrijvers van de maatschappij, kunnen we toch aannemen dat wat er gebeurt op het witte doek een weerspiegeling is van het dagelijkse leven. Fictieve representaties in de populaire cultuur zijn belangrijke toetsstenen van de socioculturele acceptatie van homoseksualiteit. Horrorfilms, een genre dat zeer graag speelt met het 'anderszijn' en waar de protagonisten vaak handelen vanuit hun onconventionele driften, draaien rond de confrontatie met het Kwaad. : het alledaagse kwaad of, beter nog, het kwaad in onszelf. Het beeld van het monster doorheen de geschiedenis van de horrorfilms kan je dus maar al te gemakkelijk lezen als een metaconstructie om homoseksualiteit uit te beelden. Hoewel ze zich eerst eerder in de marges bewogen, hebben homo's, lesbo's en transseksuelen eigenlijk altijd al een opvallende plaats in het horrorgenre ingenomen: van monsters tot slachtoffers, van sidekicks tot helden.

Dirty old men
Gay in de jaren dertig werd vaak geassocieerd met criminaliteit, paranoia en jaloezie. Homo's werden niet toegelaten in het leger en men beschouwde ze als ziek ??? een ziekte die men weliswaar kon genezen. Daarom werden ze tragisch en menselijk voorgesteld, maar werd hun typerende gedrag wel uitvergroot: homo's gedroegen zich als freaks met vrouwelijke kwaliteiten. Dit alles begon bij wat nog steeds beschouwd wordt als het standaardwerk in Hollywoodhorror: Frankenstein (1931) en zijn al even legendarische opvolger Bride of Frankenstein (1935), beide geregisseerd door James Whale, een notoir homoseksueel. Whale pleegde met zijn impliciet homoseksule ondertoon ??? de acteurs waren zelf beruchte homo's ??? een cynische aanval op het conservatieve rollenpatroon. In de film wijzigen twee hysterische (en dus vrouwelijke) professoren het heteroseksuele model van voortplanting en cre??ren ze hun eigen kind. De echte levensparnter van Dr. Frankenstein blijkt niet zijn verloofde, maar het monster zelf, als representatie van Frankensteins onderdrukte gevoelens die zich hun plaats in de maatschappij proberen toe te eigenen. De kijker sympathiseert met Boris Karloff, die slechts het slachtoffer is van iets wat hij niet onder controle heeft, namelijk zijn bestaan. Het echte monster is dus niet Karloff, maar Frankenstein. Vanaf de jaren dertig wordt het huwelijk tussen de oudere wetenschapper en zijn gevoelige, jonge volgeling meerdere malen gerecycleerd. De plot is steeds dezelfde: de professor 'verleidt' de na??eve student en cre??ert zo een monster dat wordt meegesleurd in zijn eigen ondergan: I Was a Teenage Werewolf (1957), Blood of Dracula (1957), How to Make a Monster (1958), et cetera.

Aan de andere kant werden lesbische personages overladen met mysterie en sterke (dus mannelijke) karaktertrekken. De mannelijke lesbo of butch is seksueel uitdagend of zelfs bedreigend, maar uiteindelijk altijd te genezen door de juiste dosis tegengif, zijnde heteroseksualiteit. Hierin schuilt de tragiek van het vrouwelijke personage doorheen de hele filmgeschiedenis: onderdrukking of vernietiging. Vandaar dat het losbreken van de heteroseksuele vrouw uit het juk van het mannelijke bastion vaak leest als een lesbische subtekst. Zelfs Garbo???s en Dietrichs verwijzingen naar andersgeaardheid zijn slechts exotische trucjes om hen nog aantrekkelijker te maken voor hun mannelijke tegenspelers: de androgyne vrouw werd door Hollywood alleen gebruikt om de mannelijke appetijt nog meer aan te wakkeren.

       ???Dracula???s Daughter??? (1936), oorspronkelijk een James Whaleproject, is zowat de eerste lesbische vampierenfilm, maar omwille van de twee jaar eerder opgelegde Hayes Code (een waslijst van richtlijnen waaraan de Amerikaanse film moest voldoen om de ???moraal??? niet aan te tasten) is de lesbische content slechts subtiel aanwezig. De film vertelt de tragische ondergang van de exotische en hypnotiserende Countess Zaleska, gespeeld door Gloria Holden, die walgt van haar bloedlust. Ze probeert zich zelfs door middel van psychotherapie te bevrijden van haar vampiristische natuur (en daarmee haar homoseksualiteit). Hierdoor wekt zij ook de sympathie van de kijker op. Maar als ze haar ware aard niet langer kan onderdrukken ??? en een jong meisje verleidt ??? verandert de camera haar in het monster dat ze altijd al was. De relatie tussen het lesbische ???roofdier??? en haar vrouwelijke slachtoffer is ??? net zoals bij de oudere professor en zijn student ??? ????n van quasi ???symbiotische??? aard. Slechts wanneer hun relatie wordt geconsumeerd, verandert het slachtoffer in een monster. Een mooie waarschuwing voor vrouwen om hun plaats te kennen.

       De jaren vijftig tekenen zich af als eerbetoon aan de mannelijke heldhaftigheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. Omdat de maatschappij iets nodig had waaraan men machogehalte kon afmeten, leek het opportuun andersgeaarden te vernederen. Slechts de film noir wist op een bijzonder ingenieuze manier te spelen met de regels van de Hayes Code en zo ook met de typering van homo???s en lesbo???s. De letterlijke duisternis waarin dit genre was gehuld, bleek een uitstekende schuilplaats voor een hele gemeenschap verworpenen: ???Rope??? (1948),  ???Caged??? (1950) en ???The Big Combo??? (1955). Naarmate men minder strikt met de code omging, werd een vage vorm van homoseksualiteit geaccepteerd, maar slechts als afwijking, om de natuurlijkheid van heteroseksualiteit te vergroten. In het conservatieve klimaat van de fifties en sixties moesten alle queers op het witte doek namelijk sterven: homoseksualiteit werd geassocieerd met zwakzinnigheid en perversie, maar net daarin lag de bevrijding.

Trannies to the rescue

De monsters in cinema zijn verwarde buitenstaanders, met deviante seksuele neigingen die een bedreiging vormen voor de maatschappelijke norm. Horrorfilms ??? die sowieso drijven in stereotypes ??? hanteren over het algemeen een vaste reeks formules en voorspelbare plots. Net daardoor zijn ze al te vaak heteroseksistisch: de basis van een horrorfilm is meestal niet meer dan een hulpeloze jonge vrouw die geconfronteerd wordt met een seksueel bedreigende ???bad guy???, maar ten slotte verlost wordt door de knappe held. Wanneer Alfred Hitchcock in zijn meesterwerk ???Psycho??? (1960) het mentaal gestoorde ???slachtoffer??? Norman Bates uiteindelijk vereenzelvigt met het ???vrouwelijke??? monster (Mother), opent hij als het ware Pandora???s doos. Hoewel de American Psychiatric Organisation in 1973 homoseksualiteit verwijderd had uit haar lijst van offici??le geestesziekten, zal in de geschiedenis van de horrorfilm een mens nooit zo vaak worden getypeerd als een psychisch gestoorde moordenaar als de travestiet in de slasherfilms: ???Dr. Jekyll and Sister Hyde??? (1972), ???Dressed to Kill??? (1980), ???Blade in the Dark??? (1983), ???Sleepaway Camp??? (1988), ???Silence of the Lambs??? (1991) en een massa B-films.

       Door echter zelf als freaks uit de kast te komen, brak de homoseksuele cultuur net los uit de ketens van de monstruositeit, alvast diegene neergeschreven door de hetero. De campesthetiek van John Waters en Dame Divine in ???Mondo Trasho??? (1969) en ???Pink Flamingos??? (1972) doet baanbrekend werk en plaveit voor de queer community een rooskleurige toekomst ??? right into trash stardom. Nadat ze bijna vijftig jaar verdoken zaten in de coulissen werd het tijd dat de gays zichzelf eens in de spotlights van het horrorgenre wierpen: de cultfilm ???The Rocky Horror Picture Show??? (1975) zag het levenslicht. Gothische kastelen, mad scientists, een frankensteinbeefcake genaamd Rocky Horror, freaks en crossdressers, en vooral veel zingen en dansen: deze film had het allemaal en is daarom het boegbeeld geworden van een genre. Decennia later blijkt dit manoeuvre nog steeds een succesformule. Terwijl in Groot-Brittanni?? ???The League of Gentlemen???  (1999) de perfecte cocktail brouwen tussen David Lynch en Shakespeare, breekt aan de andere kant van de oceaan tranny Peaches Christ de botten van haar medetravestieten in haar met camp en horrorclich??s overladen films ???Season of the Troll??? (2002), ???Nightmare on Castro Street??? (2003) en ???Whatever Happened to Peaches Christ??? (2004). Ook het gegeven van de weerwolf als representatie voor de outsider wordt gerecycleerd. In de kitscherige lowbudget ???Curse of the Queerwolf??? (1988) wordt een macho tijdens een gekke vrijpartij gebeten door een travestiet waardoor hij er zelf ????n wordt. Alleen een medaillon met de foto van supermacho John Wayne kan de transformatie bij vollemaan tegengaan. Een geniale invalshoek, verpakt in een campy kleedje (of is het kinky lingerie). Geschift, maar net hierin bleek dus de bevrijding van de homo als monster te schuilen.

Suck it hard

De tweede poging die tot verlossing uit het cordon heeft geleid, is erg prikkelend: de erotisering van het gevaar. Het monster, dat gezien wordt als een bedreiging voor de maagdelijkheid van zijn slachtoffers, is maar al te vaak het enige seksueel actieve wezen, in tegenstelling tot het slachtoffer en de held. Er is slechts ????n obscuur wezen dat zich inherent verbonden heeft aan de erotiek: de vampier. Laten we eerlijk zijn: vampieren zijn altijd al een beetje queer geweest. Terwijl de 19e-eeuwse folkloristische vampier (Murnau???s ???Nosferatu??? ) overladen wordt met de idee van besmetting en parasitisme, is de 20e-eeuwse vampier eerder een creatief monster, dat zeer seksueel geladen is en zijn aantrekkingskracht gebruikt om slachtoffers te veroveren en te transformeren. Toen Bram Stoker in de twintigste eeuw Dracula bedacht, cre??erde hij een monster met zo???n erotische uitstraling dat een trend werd gezet, ????n die een rijke voedingsbodem bleek voor latere generaties. Bela Lugosi speelt sadistische spelletjes met zijn slachtoffers in iets wat lijkt op een SM-kelder, Polanski???s ???Fearless Vampire Killers??? (1967) binden de strijd aan met byroniaanse homovampieren.

      De homogemeenschap krijgt echter zijn echte, hero??sche ???Prince of Darkness??? in die tijd slechts geserveerd op papier: de in 1973 reeds neergepende  homo-erotische ???Vampire Chronicles??? van Anne Rice herbergen expliciet homoseksuele vampiers, realistische wezens met verlangens, driften en angsten. Gezien de seksuele en sociale dominantie van de man in de maatschappij kon de erotisering in de filmgeschiedenis natuurlijk alleen maar ontstaan vanuit het vrouwelijke personage. De dominante, mannelijk voyeuristische cinemastijl lanceerde de vrouwelijke vampier als een seksueel actief wezen en incarneert zo een heteroseksuele fantasie, die op het witte doek geportretteerd wordt als het summum van vrouwelijkheid: elegante vamps met lang blond haar en een mooi figuur.

The bloody moneyshot 

Het ???hardere??? werk krijgen we voornamelijk in de films van Jean Rollin en Jess Franco, die hun bloedzuigers portretteren als sex-craving lesbiennes. Uitzondering op de regel in een tijd van exploitationfilms is de Belgische cultklassieker ???Daughters of Darkness??? (1971) van Harry K??mel die een eerder atypische driehoeksverhouding schetst. In de meeste exploitationvampierenfilms fungeerde homoseksualiteit dus wederom slechts als uitdaging en begrenzer ??? om  de mannelijke kijker te plezieren en zo het heteroseksuele denkpatroon in stand te houden. K??mel daarentegen schildert de man-vrouwrelatie in zijn film af als een sadomasochistisch machtsspel. Terwijl het lesbische vampierenpaar ??? Delphine Seyrig en Andrea Rau ??? toekijkt hoe het koppel de liefde bedrijft, is het Seyrig die uiteindelijk het blondharige slachtoffer bevrijdt uit de onnatuurlijke heteroseksuele norm. De film neemt eerder een standpunt in conform de opkomende vrouwenbeweging: dankzij andere vrouwen breekt de heteroseksuele vrouw los uit haar onderdanige positie. De twee echte lesbo???s moeten nog steeds sterven, zodat de nieuwe, hippe vampier ??? vrij van enige onderliggende homoseksuele gedachte ??? een  nieuw heterokoppel kan verleiden en wederom de verstoorde man-vrouwpositie kan breken. Ook in ???The Hunger??? (1983) bevrijdt een jonge vrouw zich van haar lesbische partner, maar zij kiest uiteindelijk voor een solitair bestaan, waardoor de lesbische ondertoon tenminste niet volledig wordt weggecijferd. De porno-industrie sprong op de vampierenthematiek et voil??: a match made in heaven. ???The Bite??? (1975), ???Gayracula??? (1983), ???Love Bites??? (1992), ???Dragula??? (1996)??? eindelijk had het pornowereldje een verhaallijn die verder ging dan sexy kerel ontmoet sexy kerel, ze neuken en dan ontmoet hij iemand anders. Met vampirisme hadden ze iets in hun handen om zich te vrijwaren van flinterdunne plots. Beter nog: de ???bad guy??? wordt bevrijd nadat die ene jongen zegt dat hij van hem houdt, en kan zich zo bekeren tot monogamie. Uiteindelijk krijgt elke trend in het filmlandschap zijn pornografische broertje. Een nieuw succesverhaal. Zo blijkt toch uit ???The Hole??? (2004), een recente parodie op de culthorrorfilm ???The Ring??? waarin enkele hetero???s een obscure videotape bekijken en dan bericht krijgen dat ze over zeven dagen gay zullen zijn.

Twice the homosexual you are

Nu de link tussen vampieren en homoseksualiteit voor eeuwig ingeschreven is in de annalen van de cinema en homo???s eindelijk wat als seksuele wezens worden getoond, zorgt de opkomst van het nieuwe conservatieve regime en het aanbreken van het aidstijdperk opnieuw voor angst. De vampierenverhalen in the eighties associ??ren homoseksualiteit met een agressieve besmetting,  waarbij de queer vampieren corrumperende agentia zijn die de perfecte heteronomie proberen te vervuilen en hun wulpse slachtoffers omvormen in uitdagende monsters via een infectueuze beet. In ???The Hunger??? sterft de heteroseksuele Bowie aan een ziekte, die duidelijk op hem is overgedragen nadat Catherine Deneuve hem bijt. Dat homoseksuelen roofzuchtig zijn en gedetermineerd om anderen te besmetten, is ook zeer duidelijk in ???The Lost Boys??? (1987). In die tienerfilm terroriseert een bende jonge queers een stadje, maar de vampieren zijn duidelijk meer met zichzelf bezig dan met hun potenti??le slachtoffers, op ????n na: Jason Patric. Als die uiteindelijk ook transformeert, moet hij zich voornamelijk inhouden om zijn eigen familie niet aan te vallen. Sinds de jaren tachtig is er een grotere rol weggelegd voor het homopersonage in de commerci??le horrorfilm. Hoewel ze dan vaak worden afgebeeld als ???bad guys??? met een zekere cool, hangen de homo???s nu ??? dankzij de erotisering van de vampier ??? vast  aan een nieuw stereotype: een platte buik, een knappe kop en vaak zelfs gespierde torso???s. Het verhaal daarentegen blijft steeds slechts subtiel gay. In ???Nightmare on Elmstreet 2??? valt het woord ???homo??? nooit, maar de gymleraar met zijn sm-fetish en de halfnaakte beachboys wijzen erop dat maar weinig beeldspraak nodig is om een punt duidelijk te maken. Hollywood probeert zich vanaf de jaren negentig wederom subtiel af te keren van een positieve representatie van homoseksualiteit. In de jaren negentig regent het heteronormatieve vampierenfilms. Zelfs de uiteindelijke verfilming van het door de homogemeenschap doodgeknuffelde ???Interview with the Vampire??? (1994) wordt herleid tot enkele ???subtiele??? metaforen. Doordat talloze homo???s en lesbo???s hun plaats in het mainstream filmwereldje ondertussen hadden ingenomen, blijven de queers het horrorgenre binnensijpelen, weliswaar geseksualiseerd ??? zoals  het de nineties betaamt, maar nog steeds niet actief.

Cut-em-up, boyz!

Op het einde van de jaren negentig zijn er zelfs mainstream homofilmmakers die horrorfilms regisseren, maar slechts met impliciete gay plots. Homoauteur Kevin Williamson is eigenhandig verantwoordelijk voor de horrorrevival op het einde van de twintigste eeuw. Ge??nspireerd door Williamsons ???Scream??? (1996) maakt gay cineast David DeCoteau ???The Brotherhood??? (2000). De film is eerder een negentig minuten durende Calvin Kleincommercial zonder het minste bloedvergieten. Men kan hier bijgevolg slechts spreken van gayxploitation. Hetzelfde geldt voor  ???Jeepers Creepers 2??? (2001). De adorabele Abercrombie&Fitch-modellen druipen ook hier van het scherm en de held Izzy is slechts vermoedelijk gay (de grap zijnde: ???Izzy, or isn???t he????), maar er is tenminste sprake van een geniaal horrorconcept en een monster om ???Yes, sir!??? tegen te zeggen. Opvallend is dat een groot deel van de acteurs uit al die films ook terug te zien is in de eerste queer horrorserie en absolute gay favoriet ???Buffy, the Vampire Slayer??? (1997 ??? 2003). Deze sitcom profileerde zich aanvankelijk als de typische, met clich??s overladen tienerreeks, maar ontpopte zich algauw tot een hilarische en wel zeer gay friendly uitzondering op de regel. Uitgaand van de klassieke premisse ???goed versus kwaad??? begon de komische reeks met sympathieke, heteroseksuele personages die outsiders zijn in hun omgeving. Als Buffy zich echter ???out??? als vampierendoder, verwijst de auteur quasi expliciet naar een echte coming-out met bezorgde uitdrukkingen als ???Heb je geprobeerd het niet te zijn???? en ???Bestaat er zoiets al een jaarlijkse slayer-pride parade???? Naarmate de reeks evolueert, komen er steeds meer queer elementen het verhaal binnensijpelen: homoseksuele vampieren, transseksuele halfgoden en een schattige homoslechterik. De laatste twee seizoenen van de show handelen zelfs volledig rond de lesbisch geworden sidekick. Frappant is dat de lesbo zich niet alleen afkeert van de heteroseksualiteit, maar dat ze haar nieuwe seksualiteit actief mag beleven. Door een actieve, lesbische relatie tot ????n van de hoofdthema???s te maken, herschreef ???Buffy??? de conventies van Hollywood. Dit opende de deuren voor een wel heel opmerkelijk debuut: Hollywood laat later dit jaar de ???master of horror himself??? op ons los in ???HellBent??? (2006). Gepromoot als de eerste echte commerci??le gay slasher zou de duivel er nog nooit zo sexy hebben uitgezien.

Queer is the word

Gevoed door de langzame maar volhardende opkomst van militante homo-organisaties sinds de jaren zeventig ontstaat ook in de uithoeken van de homofilmcultuur een radicale arthousecinema. De New Queer Movement was een directe tegenreactie op de stigmatisering van homo???s als zielige of gevaarlijke individuen sinds de aidsexplosie. Misschien is het wel de assertiviteit van regisseurs als Araki, Haynes, Kalin en Van Sant die de positieve representatie van homoseksualiteit een zetje in de goede richting gaf. Het is dankzij hen dat in de jaren negentig een nieuwe groep cineasten opstond en zelf de camera in de hand nam om ???home made homomovies??? te maken, als tegenreactie op Hollywoods conservatieve ideologie. Het nieuwe jonge geweld neukt en slasht er in het undergroundwereldje zelfs heftig op los. In kelders en achtertuinen, ver weg van het politiek correcte Tinseltown met zijn bitterzoete homofilms, plegen ze een rechtstreekse aanval op de bestaande clich??s, door er zich nieuwe, maar angstaanjagende, op te leggen. Grote favoriet is Alex Dove die met Screamkings een reeks undergound gay slashers produceert, maar dan voor en door queers. Met ???Zombies??? (2003), een kritiek op het circuithomomilieu, krijg je alvast een volledig mannelijke cast geserveerd, met expliciet homoseksuele relaties en natuurlijk de juiste hoeveelheid bloed en gore seks. De queers coderen nu zichzelf: de overseksualisering leidde wederom tot de onmogelijkheid stabiele relaties te handhaven en tot oppervlakkig materialisme en overdadig druggebruik. Zo ook in het net afgewerkte ???Scab??? (2006), waarin ????n van de meest sexy homovampieren in de filmgeschiedenis kampt met compulsief druggebruik, een onstuitbare seksverslaving en eenonverzadigbare bloedlust die hij alleen zal botvieren op loslopend mannelijk wild. Clich??s? You can run, but you can???t hide. (You???re not sure you even want to...)